Làng cổ Phước Tích nơi lưu giữ những di sản vô giá

Tọa lạc ranh giới tỉnh hiện nay giữa Quảng Trị và Thừa Thiên Huế, nằm cách trung tâm Huếkhoảng chừng 45km, làng Phước Tích nép mình bên dòng Ô Lâu hiền hoà bốn mùa trong xanh ngôi làng nhỏ yên bình này xưa kia từng nổi tiếng với làng nghề gốm cổ truyền.

Làng Phước Tích thôn Phước Phú – xã Phong Hòa – huyện Phong Điền – tỉnh Thừa Thiên Huếlà ngôi làng cổ thứ hai được nhà nước xếp hạng “di tích quốc gia” sau làng cổ Đường Lâm tại Sơn Tây – Hà Nội.

Ở làng Phước Tích còn lưu giữ những di sản vật thể vô giá, trong tổng số 117 nóc nhà của làng, hiện tại còn tới 27 ngôi nhà cổ, đa số là nhà rường ba gian hai chái và 10 nhà thờ họ cổ.  Khác với những ngôi làng khác ở vùng miền Trung gió Lào cát trắng, cái làm nên sức hấp dẫn đặc biệt của Phước Tích chính là vẻ đẹp hiền hoà, bình yên của những ngôi nhà cổ đã trên trăm năm tuổi và nghề làm gốm vốn đã trở thành thương hiệu của mảnh đất này.

Làng Phước Tích xưa kia có tên là Phúc Giang, như mong muốn một vùng gần sông nước nhiều phúc lộc. Đến thời Tây Sơn, cái tên Phúc Giang được đổi thành Hoàng Giang, để nhớ đến dòng họ khai canh lập làng. Đến đời vua Gia Long, làng lại được đổi tên thành Phước Tích, như là mong muốn của người dân được tích lũy phúc đức cho con cháu.

Làng Phước Tích nổi tiếng khắp cả nước bởi nghềlàm gốm. Gốm ở Phước Tích nổi tiếng bởi độ bền, bón mịn và tinh xảo. Tất cả các sản phẩm gốm cổ đều được làm bằng tay, và đun bằng củi trong các lò sấp, lò ngửa. Với sản phẩm gốm cổ truyền vốn từ lâu đã trở thành thương hiệu Trước đây, gốm Phước Tích còn trở thành một sản phẩm đặc biệt cống nạp cho các triều đại nhà Nguyễn để nấu cơm cho vua ăn. Ngày nay, Trải qua nhiều thời kỳ, sản phẩm gốm Phước Tích đã có mặt trong cuộc sống của người dân quê hương cũng như ở khắp các vùng của miền đất Thuận Hóa.

Theo như lời của một cao niên trong làng cho hay :“Trong làng không có lấy một tấc đất để trồng ruộng. Dân làng chỉ biết bám nghềgốm để sinh sống. Có thời kỳ nghềgốm Phước Tích nổi tiếng khắp miền Trung. Thời kỳ ấy trong làng có tới hơn chục lò gốm chẳng bao giờ tắt lửa. Thời kỳ hưng thịnh, Gốm Phước Tích còn được chọn để tiến Vua”. Nghềgốm đã nuôi sống bao thếhệ con cháu làng Phước Tích.

Xuất phát từ tình yêu dành cho nghề gốm từ thời ông, cha để lại bác Lê Trọng Diễn đã xây dựng lên ngôi nhà trưng bày gốm cổ “có một không hai” ở Phước Tích. Bác đã sưu tầm gần như đầy đủ các mẫu gốm cổ.

Hiện tại chỉ còn một số nghệ nhân vẫn với niềm đam mê với gốm luôn duy trì tìm tòi, phát triển và quảng bá thương hiệu gốm Phước Tích đến với du khách trong và ngoài nước.

Một nét đặc trưng khác ở Phước Tích là giữa các khuôn viên của ngôi nhà không ngăn cách bằng hàng rào kín (bằng gạch xây hoặc gạch mộc hay tường trình) và có cổng, mà bằng các hàng rào hở bằng cây chè tàu, uốn lượn theo trục đường làng, ngõ xóm và lối đi vào từng nhà. Tất cả tạo nên sự hấp dẫn kỳ lạ đối với môi trường sinh sống làm cho con người gắn bó với cảnh quan thiên nhiên. Ðiều đó vừa chứa đựng triết lý nhân bản sâu sắc vừa mang tính sáng tạo độc đáo của con người, nhằm tổ chức một không gian sống lý tưởng cho cộng đồng cư dân từ thời xa xưa còn tồn tại đến ngày nay.

Với cấu trúc và tổ chức không gian làng Phước Tích có thể được xem là điển hình cho mô hình cư trú nơi thôn quê của người Việt ở vùng Bắc Trung Bộ. Đó là cấu trúc mở với những căn nhà trong vườn, nhà vườn. Ở Phước Tích, quỹ kiến trúc cổ và cũ, song cảnh quan và vườn được bao quanh thì lại rất trẻ và tràn đầy sức sống.

Một nét độc đáo khác nữa trong kiến trúc nhà vườn ở Phước Tích là gia đình nào cũng có cái một bể chứa nước trong sân và hai chiếc gầu múc nước dựng gần đấy. Theo như người dân trong làng cho biết: do ngày xưa nhà nào cũng có lò nung gốm, mà nhà rường thời trước lợp mái lá nên hay xảy ra hỏa hoạn. Công dụng của bể nước và gầu dùng để phòng khi có hỏa hoạn chủ nhà có thể tự chữa cháy.

Bước đi trên con đường vắng người được lát gạch ở Phước Tích bạn sẽ thấy trong lòng bình yên đến kỳ lạ. Nếu có dịp đến Huếbạn đừng quên ghé thăm ngôi làng nhỏ bé này, chắc chắn bạn sẽ không thất vọng về quyết định của mình.

Có thể bạn quan tâm:

• Thông tin điểm đến, nhà hàng, khách sạn tại Huế

binhqb94 – khamphadisan.com

Tổng hợp

Ảnh: Trần Việt Anh