[HCM] khám phá 5 ngôi chùa cổ nhất tại Sài Gòn

Khamphadisan.com – Là những ngôi chùa đã có hơn 200 tuổi đời, gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của vùng đất Sài Gòn – Gia Định. Tổ Đình Giác Lâm, Huê Nghiêm, Giác Viên,… đến nay được xem là những ngôi cổ tự trên mãnh đất Sài Gòn.

1. Chùa Huê Nghiêm

ảnh: ng.thucbinh

Chùa Huê Nghiêm nằm trên đường Đặng Văn Bi – Quận Thủ Đức. Ngày nay, chùa thường được gọi là Huê Nghiêm 1 để phân biệt với chùa Huê Nghiêm 2 nằm tại quận 2. Chùa được Thiền sư Thiệt Thụy – Tánh Tường (168 – 1757) đến đây khai sơn vào thế kỷ 18. Có nhiều tư liệu xác định năm thành lập là 1721, Huê Nghiêm là một trong những ngôi chùa cổ nhất ở Tp.HCM hiện nay.

ảnh: ngocdao94

Ban đầu chùa được xây ở vùng đất thấp, cách chùa hiện hữu chừng 100 m. Sau đó được bà Nguyễn Thị Hiên (1763 – 1821) pháp danh Liễu Đạo – tự Thành Tâm, đã hiến đất để xây lại chùa. Ngôi chùa đã trải qua nhiều đợt trùng tu và lớn nhất là vào cuối thế kỷ 19 do Thiền sư Đạt Lý – Huệ Lưu tổ chức.

Kiến trúc của chùa được thay đổi ở những lần trùng tu vào các năm 1960, 1969, 1990 và lần cuối cùng cho đến này là vào năm 2003 với mái ngói chồng diêm, các đầu đao cong vút. Bờ nóc mái chùa được trang trí những họa tiết như hoa sen cách điệu. Khuôn viên chùa khá rộng, có nhiều tháp cổ. Tam quan chùa và đài Quan Âm ở sân trước chùa được xây vào năm 1990.

2. Chùa Giác Lâm

ảnh: sưu tầm

Tọa lạc trên đường Lạc Long Quân – quận Tân Bình, chùa Giác Lâm (còn có tên khác là chùa Cẩm Sơn) được cư sĩ Lý Thụy Long, người Minh Hương, quyên tiền xây vào năm 1744 dưới thời chúa Nguyễn Phúc Khoát. Đây được xem là ngôi tổ đình của phái Thiền Lâm Tế tông tại miền Nam, với lối kiến trúc chữ Tam gồm 3 dãy nhà ngang nối liền nhau: chính điện – giảng đường – trai đường.

Chùa có khuôn viên khá rộng, có trồng nhiều cây xanh thoáng mát. Danh sĩ Trịnh Hoài Đức trong quyển Gia Định thành thông chí đã miêu tả cảnh chùa Giác Lâm lúc bấy giờ như sau: “Chùa tọa lạc trên gò Cẩm Sơn, cách phía Tây lũy Bán Bích 3 dặm… cây cao như rừng, hoa nở tựa như gấm, sáng chiều đều có mây khói nổi bay quanh quất, địa thế tuy nhỏ mà nhã thú!“.

ảnh: mtpt_phuongthao

Trước chùa có một Bảo tháp Xá Lợi hình lục giác, có 7 tháp thờ Xá Lợi Phật. Sân chùa có đặt những tượng Quán Thế Âm Bồ Tát dưới bóng cây bồ đề do Đại đức Narada mang từ Sri Lanka (Tích Lan) sang trồng năm 1953. Ngày nay chùa Giác Lâm còn là một bảo tàng nhỏ lưu giữ khá nhiều tác phẩm điêu khắc được chạm trổ tinh xảo. Chùa hiện còn lưu giữ 113 pho tượng cổ, hầu hết được làm bằng gỗ. Những cột chính trong điện đều được chạm khắc câu đối, thiếp vàng công phu.

3. Chùa Bà Thiên Hậu

ảnh: sưu tầm

Chùa Bà Thiên Hậu Nằm trên đường Nguyễn Trãi, còn được gọi là chùa Bà Chợ Lớn. Đây là một trong những ngôi chùa có lịch sử khá là lâu đời nhất của người Hoa ở Tp.HCM, chùa được xây vào khoảng năm 1760. Chùa mang đậm lối kiến trúc đặc trưng của người Hoa, được xây theo hình ấn, với 4 ngôi nhà liên kết nhau. Giữa các dãy nhà đều có một khoảng trống gọi là thiên tỉnh (giếng trời) giúp không gian thoáng đãng, đủ ánh sáng cho hậu cung và có chỗ thoát khói hương.

ảnh: thomasstuyck

Khu khính điện còn được gọi là Thiên hậu Cung, gian chính giữa thờ Bà Thiên Hậu, hai bên còn lại là nơi thờ bà Kim Hoa Nương Nương và Long Mẫu Nương Nương. Pho tượng Bà Thiên Hậu được tạc từ một khối gỗ cao chừng 1m có từ khá lâu, trước khi dựng chùa, vốn được thờ ở Biên Hòa và đến năm 1836 mới chuyển về đây.

Là ngôi chùa cổ nổi tiếng nhất tại quận 5, hàng ngày nơi đây có rất nhiều người đến cúng lễ, nhất là vào các ngày mùng một và ngày rằm hàng tháng. Đặc biệt là các ngày lễ Tết trong năm của người Hoa như Tết Nguyên đán, Nguyên tiêu, Đoan Ngọ… Lễ hội lớn nhất của chùa là vía bà Thiên Hậu (23/3 Âm lịch) thu hút không chỉ người Hoa, người Việt ở Tp.HCM mà còn ở các tỉnh thành lân cận.

4. Chùa Giác Viên

ảnh: sưu tầm

Nằm trên đường Lạc Long Quân nhưng thuộc Quận 11, chùa Giác Viên còn có tên goi khác là chùa Hố Đất gắn liền với tổ đình Giác Lâm. Vị trí của chùa vốn là nơi để gỗ trùng tu chùa Giác Lâm (năm 1798), ban đầu là một am nhỏ, sau đó chừng vài năm thì được xây thành chùa.

Chùa đã nhiều lần trùng tu lớn vào năm 1899, 1908 và gần đây nhất là lần tôn tạo công trình Tây lang năm 1991. Kiến trúc chùa Giác Viên gồm hai nếp nhà tứ trụ được ghép liền kề nhau. Nếp nhà trước làm chánh điện, thờ chư tổ; nếp nhà phía sau làm giảng đường, phòng khách. Hai bên hông có hai dãy Đông lang và Tây lang nối vào nhà chính.

ảnh: sưu tầm

Chùa hiện còn lưu giữ 153 pho tượng lớn nhỏ (đa số bằng gỗ), 57 bao lam (cửa võng) và 60 phù điêu mang nhiều đặc trưng về tín ngưỡng, tôn giáo, chứa đựng những giá trị văn hóa, nghệ thuật Việt Nam giai đoạn cuối thế kỷ 18 – 19. Dù đã được tu sửa nhiều năm nhưng hiện chùa bị hư hỏng nặng. UBND Tp.HCM quyết định chi 51 tỷ đồng để đại trùng tu ngôi chùa cổ này.

5. Chùa Phụng Sơn

ảnh: vietnamtourism

Chùa Phụng Sơn tọa lạc trên đường Ba Tháng Hai – Quận 11, do thiền sư Liễu Thông tạo lập vào đầu thế kỷ 19. Ban đầu chùa chỉ là am nhỏ được xây trên gò đất cao nên được người dân quanh vùng gọi là chùa Gò. Theo như tương truyền có con chim phụng đến đậu trên cây ngô đồng trước am cất tiếng gáy, thiền sư cho đó là điềm lành nên đổi tên là Phụng Sơn, có nghĩa chùa trên núi có chim phụng.

Vào năm 1904, am được xây cất lại, trải qua hơn 200 năm với 2 lần trùng tu lớn, chùa vẫn giữ kiến trúc cổ với khung gỗ và mái ngói âm dương. Chùa có 40 pho tượng được sơn son thiếp vàng, trong đó có một số tượng quý như: pho tượng Phật bằng đá, bộ Di Đà Tam Tôn, bộ Ngũ Hiền thượng kỳ thú, tượng Tiêu Diện…

Có thể bạn quan tâm:

• Chùa Giác Lâm ngôi cổ tự giữa lòng Sài Gòn
• Nhà hát lớn Sài Gòn điểm check in không được bỏ qua tại Sài Gòn
• Bưu điện trung tâm Sài Gòn biểu tượng văn hóa của người dân Sài Gòn

binhqb94 (Tổng hợp – biên tập)